Opłata mocowa 2022 – co to jest i jak ją obniżyć?

Od 2021 roku na rachunkach za prąd dla gospodarstw domowych i firm pojawiła się nowa pozycja – opłata mocowa. To zwykle niewielka kwota, ale odbiorców energii elektrycznej może niepokoić dodatkowa opłata. Sprawdź, czym jest i ile wynosi opłata mocowa w 2022.

W Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, trwa transformacja energetyczna. Należy jednak pamiętać, że następująca zmiana to nie tylko odchodzenie od paliw kopalnych, ale także dostosowanie dystrybucji do coraz prężniej rozwijającej się energetyki rozproszonej.  Wymaga to kosztownej modernizacji sieci przesyłowej, która na skutek wielu lat zaniedbań, staje się przestarzała. Do tego modernizować się muszą również sami producenci energii elektrycznej, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju. W tym pomóc ma m.in. opłata mocowa 2022.

Opłata mocowa 2022 – czym jest?

Ustawa o rynku mocy (nazywana również ustawą mocową) została uchwalona już w 2017 roku, a pierwotnie miała wejść w życie 1 października 2020 roku. Nowa pozycja na fakturach za prąd pojawiła się jednak dopiero od 1 stycznia 2022 roku dla różnych grup odbiorców. Ta nowa opłata jest dodatkowym i obowiązkowym kosztem dla odbiorców energii elektrycznej. Naliczana jest co miesiąc do opłaty taryfowej za dystrybucję i przesył energii. To właśnie opłata mocowa, której wysokość określa Urząd Regulacji Energetyki (URE). Wielu płatników tej opłaty zapewne się zastanawia, jaki jest cel dodatkowego obciążenia finansowego. Według narracji ustawodawcy chodzi o to, żeby zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne Polski. To wymaga jednak dokładniejszego wyjaśnienia.

Ustawa o rynku mocy – dlaczego ją wprowadzono?

Zużycie energii elektrycznej rośnie właściwie co roku i to sytuacja zupełnie normalna w krajach rozwiniętych. Nieustanne zwiększanie poboru energii elektrycznej to jednak wyzwanie dla jej producentów i sieci dystrybucji Opłata mocowa ma pomóc w zebraniu kwoty, która ułatwi inwestycje w unowocześnianie elektrowni, oraz zwiększy możliwości przesyłowe sieci energetycznej. Największym wyzwaniem jest oczywiście zapewnienie energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania, czyli od 7:00 do 22:00. Nie zawsze to się udaje, stąd rosnący import energii elektrycznej. Chodzi jednak o to, żeby utrzymywać odpowiednie rezerwy w kraju, co jest niestety kosztowne. Środki z opłaty mocowej mają zatem iść także na zapewnienie takich rezerw energii. Producenci energii otrzymają dodatkowe środki, a w zamian za to zobowiązują się utrzymywać rezerwy energetyczne, które będzie można wykorzystać w czasie zwiększonego zapotrzebowania. To zatem opłaty za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego.

Komu dolicza się do energii elektrycznej opłatę mocową w 2022?

Tak naprawdę wszyscy musimy się dorzucić do puli, która sfinansuje utrzymywanie rezerw energetycznych. Zdecydowano o wprowadzeniu opłaty mocowej dla gospodarstw domowych oraz dla firm. Wprowadzona nowelizacja ustawy o rynku mocy zmieniła sposób wyliczania opisywanej tutaj opłaty (o nowych stawkach opłaty mocowej piszemy w dalszej części artykułu). Nie zmieniło się jednak to, że odbiorcy są podzieleni na tych, którzy płacą zryczałtowaną opłatę mocową oraz pozostałych. Jednak w 2022 roku rozszerzono grupę ryczałtowców. Wcześniej były to jedynie gospodarstwa domowe, a obecnie – również odbiorcy energii z grupy taryfowej C1 (o mocy zamówionej do 16 kW).

Istotna jest kwestia tzw. indywidualnej krzywej poboru. To różnica między zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania a zużyciem w pozostałych godzinach. W kontekście wielkości tej różnicy określono w ustawie cztery grupy odbiorców:

• krzywa poboru do 5%;
• krzywa poboru od 5% do 10%;
• krzywa poboru od 10% do 15%;
• krzywa poboru powyżej 15%.

Naliczanie stawek w opłacie mocowej

Opłata mocowa jest naliczana zarówno dla gospodarstw domowych, jak i dla firm. Przy czym pierwsi z tych odbiorców płacą niezbyt wysoką stawkę (o tym dalej), natomiast większym obciążeniem jest ona dla firm, które nie kwalifikują się do stawki zryczałtowanej. W ich przypadku koszty są naliczane na podstawie zużycia energii w godzinach szczytu. Większość kwoty zebranej z opłaty mocowej będzie pochodziła zatem od firm. W przypadku niektórych przedsiębiorstw (głównie produkcyjnych i przetwórczych) opłata mocowa może być naprawdę duża i może wynieść nawet kilkaset tysięcy złotych rocznie.

Wysokość opłaty mocowej w 2022 – nowe stawki prezesa URE

Opłata mocowa 2022, a właściwie wysokość tej opłaty na ten rok, została ogłoszona przez prezesa URE Rafała Gawina w październiku 2021 roku. Dla odbiorców ryczałtowych stawka opłaty mocowej na 2022 rok poszła w górę o niemal jedną trzecią, a dla pozostałych grup odbiorców stawka opłaty mocowej wzrosła o jedną czwartą. Trzeba jednak pamiętać, o czym już wspomnieliśmy, że ostatecznie w przypadku tych odbiorców stawka będzie zależała od dobowego profilu zużycia.

W przypadku zryczałtowanej opłaty mocowej 2022 stawki wynoszą:

• dla zużycia rocznego energii poniżej 500 kWh – 2,37 zł miesięcznie;
• dla zużycia rocznego energii od 500 do 1200 kWh – 5,68 zł miesięcznie;
• dla zużycia rocznego energii od 1200 do 2800 kWh – 9,46 zł miesięcznie;
• dla zużycia rocznego energii powyżej 2800 kWh – 13,25 zł miesięcznie.

W przypadku pozostałych odbiorców stawka wynosi 0,1026 zł/kWh. Jeśli zatem dom jednorodzinny zużywa rocznie 4 000 kWh, opłata mocowa za ten okres wyniesie 28,44 zł. O wiele większe obciążenie z tytułu opłaty mocowej poniesie firma. Jeśli zużywa rocznie 400 000 kWh, zapłaci aż 41 040 zł. To dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorcy i tak naprawdę dodatkowy podatek.

Opłata mocowa w 2022 a fotowoltaika – jak obniżyć opłaty?

Szczególnie firmy mogą odczuć dość duże obciążenie opłatą mocową, gdy zużywają dużo prądu, jak to jest np. w przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych. Jak obniżyć takie opłaty? Można podjąć w tym celu  różne kroki. Trzeba pamiętać, że wysokość opłaty mocowej zależy od wysokości zużycia energii elektrycznej. Godziny naliczania opłaty mocowej to 7.00-22.00. Firma może zatem próbować zmienić godziny największego poboru prądu, może korzystać z inteligentnych systemów zarządzania energią (np. automatyczne sterowanie urządzeniami w przedsiębiorstwie z wykorzystaniem sztucznej inteligencji). Inne rozwiązanie to podniesienie efektywności energetycznej (np. używanie urządzeń energooszczędnych). Jednak najskuteczniejszym sposobem obniżenia opłaty mocowej jest uruchomienie instalacji OZE (np. fotowoltaiki), która pozwoli generować energię elektryczną w godzinach największego zużycia.

– Jeśli firma chce radykalnie obniżyć stawkę za opłatę mocową, powinna zainwestować w odnawialne źródła wnergii. Warto postawić np. na fotowoltaikę i magazyny energii – zauważa Grzegorz Buraczyński, Dyrektor Regionalny z Da Vinci Green Energy. – Dzięki samodzielnej produkcji energii elektrycznej z promieniowania słonecznego można skutecznie obniżyć ilość energii pobieranej z sieci, co z kolei przełoży się na niższą stawkę mocową, nie mówiąc już w ogóle o niższym rachunku za prąd. Stawka mocowa nie obejmuje bowiem energii, którą sami wyprodukujemy, a dotyczy jedynie dostaw energii elektrycznej od zewnętrznego sprzedawcy – podkreśla Grzegorz Buraczyński.

Stawka opłaty mocowej – do kiedy obowiązuje?

W założeniu opłata mocowa przy energii elektrycznej pobranej z sieci ma obowiązywać do 2047 roku. Co roku jednak wysokość opłaty będzie się zmieniała, a nowe stawki będą ogłaszane przez prezesa URE do 30 września każdego roku. Razem ze stawkami będą podawane także szczytowe godziny zapotrzebowania energetycznego. Warto dodać, że do 2027 roku będzie obowiązywał podział na odbiorców ryczałtowych i pozostałych. Po tym okresie wszyscy będą płacili w zależności od ich profilu zużycia energii.

Opłata mocowa 2022 wzrosła w stosunku do 2021 roku, ale jednocześnie została rozszerzona grupa odbiorców korzystających ze zryczałtowanej opłaty. Największe obciążenie tą opłatą poniosą firmy, ale i one mogą obniżyć ten koszt, korzystając np. z OZE.